Υπάρχουν και καλά Πανεπιστήμια

Στατιστική μελέτη που δημοσιεύ­τηκε στους «Times» τοποθετεί έξι ελληνικά πανεπιστήμια στις πρώτες θέσεις της παγκόσμιας κατά­ταξης ιδρυμάτων, ενώ μόλις λίγες μέ­ρες πριν, σε νέα έρευνα του Ευρωπα­ϊκού Οργανισμού Κατάταξης, το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών βρέθηκε στις πρώτες 100 θέσεις των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων.
Εξίσου εντυπωσιακό επίτευγμα απο­τελεί και η 17η θέση που κατέλαβε το ΕΜΠ μεταξύ των 100 καλύτερων ερευνητικών ιδρυμάτων στη Γηραιά Ήπειρο. Καθόλου άσχημα, αν αναλο­γιστεί κανείς πως υπάρχουν περισσό­τερα από 12.000 πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο.
Τι κι αν είμαστε τελευταίοι στην Ε.Ε. των 27 σε κρατικές δαπάνες για την Παιδεία και την έρευνα, τι κι αν υπάρχουν ανεπαρκείς υποδομές και ενδογενείς παθογένειες, τι κι αν τον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης έχουν λεηλατήσει αλλεπάλληλες ανεπαρκείς μεταρρυθμίσεις που «τόλμησαν» οι δι­αδοχικές κυβερνήσεις Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ. Το ελληνικό πανεπιστήμιο έχει δύο όψεις, το συμπέρασμα όμως παραμέ­νει πάντα το ίδιο: Στα ελληνικά πανεπι­στήμια γίνεται καλή δουλειά, μόνο που κανείς – μα κανείς – από τους κυβερ­νώντες δεν ενδιαφέρθηκε πραγματικά για την Παιδεία σε τούτο τον τόπο.

Περιζήτητοι παντού

Έλληνες φοιτητές αλλά και το εκπαι­δευτικό προσωπικό είναι περιζήτητοι σε όλο τον κόσμο, παρ’ όλα αυτά, στην προσπάθεια κατασυκοφάντησης της δημόσιας Παιδείας, θα συναντήσεις πολλούς πρόθυμους.
Για ποια εκπαιδευτική πολιτική μι­λάμε; Από πού αντλεί νομιμοποίηση μια κυβέρνηση υπ’ ατμόν για να προ­χωρήσει σε τόσο σοβαρές αλλαγές, έχοντας μάλιστα κάνει πέρα την ακα­δημαϊκή κοινότητα; Αντί να στοχεύ­ουν σε έναν από κοινού σχεδιασμό με την πανεπιστημιακή κοινότητα, κα­λούν τους πρυτάνεις προς επικύρω­ση των ήδη προαποφασισθέντων. Τα ίδια έκανε και πριν από λίγα χρόνια η Ν.Δ. Κοινός τόπος, η σαφής πρόθεση και των δύο για ένα ιδιωτικοποιημένο - αυταρχικό περιβάλλον στον χώρο της εκπαίδευσης.

Ο Καραμανλής, πριν εκλεγεί, φρό­ντισε να υποσχεθεί την «αύξηση των δαπανών για την Παιδεία στο 5% του ΑΕΠ», αλλά έφερε μειώσεις. Ο Παπαν­δρέου προεκλογικά όχι μόνο έταξε «αύξηση των δαπανών για την Παιδεία στο 5% του ΑΕΠ», αλλά προέβλεπε για τον πρώτο προϋπολογισμό της κυβέρ­νησης ΠΑΣΟΚ ότι θα «περιέχει επιπλέ­ον 1 δισ. ευρώ για την εκπαίδευση». Οι τότε εξαγγελίες μοιάζουν με σύντομα ανέκδοτα ή αλλιώς με τραγωδία, καθώς μόνο ως τραγικό μπορεί να εκλη­φθεί το γεγονός ότι φέτος και για πολ­λούς μήνες δεν λειτούργησαν η Αρχι­τεκτονική του ΕΜΠ, το ΤΕΙ Αθήνας και άλλα περιφερειακά ΤΕΙ λόγω αδυναμί­ας εκπλήρωσης των οικονομικών υποχρεώσεών τους.

Αντίθετοι οι πρυτάνεις

Υπάρχουν ένα σωρό προβλήματα στα πανεπιστήμια κι όμως το προσχέ­διο νόμου για την ανώτατη εκπαίδευ­ση «είναι ένα κείμενο εφιαλτικό» που οδηγεί σε αδιέξοδο τα ιδρύματα:
1. Κατακερματίζει τα πτυχία, καθό­τι τα 4ετή προγράμματα σπουδών μετατρέπονται σε τριετή και ταχύρρυθμα, που μεταλλάσσουν την εκπαί­δευση σε κατάρτιση, ενώ στο εγγύς μέλλον θα πληγούν ανεπανόρθωτα τα εργασιακά δικαιώματα, η σύναψη συλ­λογικών συμβάσεων κ.λπ.
2. Επιτίθεται στο αυτοδιοίκητο των πανεπιστημίων – πράγμα αντισυ­νταγματικό –, καθιστώντας τις Συγκλή­τους και τις Γενικές Συνελεύσεις των τμημάτων διακοσμητικούς θεσμούς. Παράλληλα, «τελειώνει» τη συμμετο­χή των φοιτητών στα όργανα – ίσως το μόνο θετικό σημείο στον νόμο - πλαίσιο Γιαννάκου – ευνοώντας την επιστροφή της διαπλοκής, ενώ συνάμα καλωσορί­ζει τη συμμετοχή επιχειρηματιών, μά­νατζερ και λοιπών παρατρεχάμενων στην εκπαιδευτική διαδικασία.
3. Θέτει προϋποθέσεις για τη χρη­ματοδότηση των πανεπιστημίων με βάση αγοραίους κανόνες, ενισχύει τον φόβο για τους υποψήφιους διδά­κτορες (αν θα υπάρχουν), οι οποίοι θα εκλέγονται από ολιγομελείς επιτροπές άσχετων με τα επιστημονικά αντικεί­μενα, όπως επίσης μετακυλίει το κό­στος φοίτησης από το κράτος στους φοιτητές και τις οικογένειές τους.

Οι πρυτανικές αρχές, κατά την έκτα­κτη συνεδρίασή τους την προηγούμε­νη Κυριακή, ομόφωνα αποφάσισαν κι­νητοποιήσεις. Στην ανακοίνωσή τους αναφέρουν: «Η κυβέρνηση μεθοδεύει την αδυναμία λειτουργίας των Πανε­πιστημίων από 1ης Σεπτεμβρίου με τη διάλυση των βασικών ακαδημαϊκών και διοικητικών μονάδων. Η πιθανή εγκατά­σταση “δοτών” Διοικήσεων δεν θα γίνει αποδεκτή από την πανεπιστημιακή κοι­νότητα, γιατί ενθαρρύνει την εξάρτηση, τον κομματισμό και την ευνοιοκρατία». Το ταλαιπωρημένο πανεπιστήμιο θα πα­ραμείνει κλειστό για ακόμη μια φορά.

Διαρροή... εγκεφάλων

Κι όμως, το ερώτημα παραμένει πά­ντα ανοικτό: Πώς αντιλαμβάνεται η κοινωνία τις επιχειρούμενες αλλαγές στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης; Όπως στο «κίνημα του άρθρου 16», όταν η άγρια καταστολή και η φωτο­γραφία φοιτητή με το κεφάλι στο οδό­στρωμα γεμάτο αίματα κατάφεραν να στρέψουν το σύνολο της κοινωνίας απέναντι στην επιχειρούμενη μεταρ­ρύθμιση, ασκώντας ταυτόχρονα πιέ­σεις στο ΠΑΣΟΚ, έτσι και τώρα το ζη­τούμενο, τόσο για την κυβέρνηση όσο και για την πανεπιστημιακή κοινότητα, είναι ποια αντίληψη θα ηγεμονεύσει στην κοινωνία. Σε μια κοινωνία για λί­γους η εκπαίδευση δεν μπορεί πα­ρά να είναι εξίσου για λίγους, κι αυτό θα πρέπει να επιτευχθεί πάση θυσία. Άραγε για μια ακόμη φορά θα γίνουμε μάρτυρες της ωμής κρατικής βίας;

Μπορεί η «διαρροή εγκεφάλων» να αποτελεί τη μάστιγα της εποχής, η κυ­βέρνηση όμως είτε προχωρά χωρίς πε­ρίσκεψη είτε έχει κρυφή ατζέντα και την προωθεί μεθοδικά. Δεν εξηγείται αλλιώς το γιατί τα πανεπιστήμιά μας είναι αναγκασμένα να αντιπαλεύουν ατελέσφορες μεταρρυθμίσεις αντί να λειτουργούν εξωστρεφώς, στοχεύο­ντας σε συνεργασίες με ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού, αντί να επενδύουν στη γλώσσα, την ιστορία και τον πολιτισμό μας προκει­μένου να μετατραπούν σε πυρήνες έλ­ξης νέων από όλο τον κόσμο, αντί να «αξιοποιούν» το ιδιαίτερα αξιόλογο δυναμικό τόσο μπροστά όσο και πίσω από τις έδρες. Την ώρα που απαιτείται ένα μακροπρόθεσμο στρατηγικό πλά­νο για την Παιδεία, στο λεξιλόγιο της κυβέρνησης υπάρχει μόνο μια λέξη: «Μεσοπρόθεσμο». Και με αυτήν πο­ρεύεται αναλόγως

topontiki