Ευπαλίνειον Όρυγμα: Πώς έσκαψαν ένα τούνελ 2,5 χλμ, ξεκινώντας από δύο αντίθετες πλευρές που συναντήθηκαν χωρίς καμία απόκλιση - Αναπαράσταση σε βίντεο - Ωράριο Επίσκεψης

Η αλήθεια είναι ότι είναι εντυπωσιακό και έχουν κάνει πάρα πολύ καλή δουλειά και αξίζει για τον επισκέπτη να κάνει ολόκληρη τη διαδρομή και να βγει στη βορεινή πλευρά "ΑΓΙΑΔΕΣ". 

Το μόνο αρνητικό σημείο και δεν έχει σχέσει με το Ευπαλίνειο, είναι ότι όποιοι επισκέπτες επιλέξουν την είσοδό τους από τη βορεινή πλευρά (Αγιάδες) είναι πάρα πολύ δύσκολο να βρουν το δρόμο που οδηγεί στην είσοδο, επειδή δεν υπάρχουν πινακίδες σήμανσης και αν είναι τυχεροί και βρουν το δρόμο προς το Ευπαλίνειο, πρέπει να έχουν ή αγροτικό αυτοκίνητο ή τζιπ. 

Πιστεύουμε ότι η περιφέρεια θα πρέπει να λύσει το πρόβλημα της σήμανσης, αλλά και την βατότητα του δρόμου για όλα τα αυτοκίνητα. 

Η συμβολή των αρχαίων Ελλήνων στην επιστήμη αποδεικνύεται από πολυάριθμα τεχνικά επιτεύγματα που εντυπωσιάζουν με την αρτιότητα του σχεδιασμού και της εκτέλεσης, αν και δεν διέθεταν τα σημερινά μέσα. 

Τον Ιούνιο του 2015, η Διεθνής Ένωση Σηράγγων (ITA – AITES) ανακήρυξε το Ευπαλίνειο Όρυγμα της Σάμου ως «Παγκόσμιο Σηραγγολογικό Τοπόσημο» (International Tunneling Landmark). Κι όμως έγινε πριν από περίπου 2500 χρόνια.



Η ευθυγραμμία της διάνοιξης ελεγχόταν με διόπτρα.

Τον 6ο αιώνα π.Χ. ο αρχιτέκτονας Ευπαλίνος από τα Μέγαρα δημιούργησε ένα τεχνικό θαύμα, αν αναλογιστεί κανείς ότι ανάλογα έργα παρουσιάζουν τεχνικές δυσκολίες ακόμη και σήμερα, 2,5 χιλιάδες μετά και με τεχνικά μέσα όπως το GPS, που κάνουν τις μελέτες διαδικασία ρουτίνας.

Ο τύραννος της Σάμου, Πολυκράτης, κάλεσε τον Ευπαλίνο να εξασφαλίσει την υδροδότηση του νησιού με την κατασκευή ενός υπόγειου υδραγωγείου. Ο Πολυκράτης ήθελε το υδραγωγείο να είναι υπόγειο για να μην είναι ορατό από τυχόν εισβολείς που θα έκοβαν την παροχή νερού στην πόλη σε περίπτωση πολιορκίας.



Το συνολικός μήκος του ορύγματος αγγίζει τα 2,5 χλμ. Χάρτης του Ορύγματος που σχεδίασε το 1884 ο Γερμανός αρχαιολόγος E. Fabricius

Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να σκαφτεί μια σήραγγα που θα περνούσε κάτω και από ένα βουνό ύψους 250 μέτρων!

Ο Ευπαλίνος σκέφτηκε ότι πρέπει να ανοίξει δύο εισόδους στον ορεινό όγκο. Μια από τη μια άκρη και μια από την άλλη, αλλά το δύσκολο ήταν να συναντηθούν. Προϋπόθεση για να πετύχει το εγχείρημα ήταν οι άριστοι μαθηματικοί υπολογισμοί.

Ο σπουδαίος αρχιτέκτονας από τα Μέγαρα δεν απέδειξε μόνο τις εξαιρετικές του γνώσεις στη γεωμετρία, αλλά και την ικανότητά του να επινοεί τεχνικές λύσεις όταν αστάθμητοι παράγοντες όπως η αστάθεια των πετρωμάτων, εμπόδιζαν την εξέλιξη του έργου.


Κάθε δέκα οργιές σημείωναν το σύμβολο των δεκάδων του ελληνικού αλφαβήτου

Ο αγωγός έχει μήκος 2,5 χλμ και βάθος 1.036 μέτρα κάτω από το βουνό.

Προτού ξεκινήσει το σκάψιμο, ο Ευπαλίνος έδωσε εντολή να χαραχτεί η διαδρομή του στην επιφάνεια του εδάφους ώστε να παρακολουθεί την πρόοδο του έργου και από την επιφάνεια.

Το άνοιγμα της σήραγγας είχε διαστάσεις 1.80μ. ύψος και 1.80μ. πλάτος. Πλάι στον διάδρομο κατασκεύασε μια τάφρο σε βάθος 70 πόντων για να περνάει το νερό, μέσα από κεραμικούς σωλήνες που τοποθετήθηκαν με σχολαστικότητα, αφού αυτοί θα υδροδοτούσαν την πόλη.

Έφτιαξε δηλαδή μια μικρότερη σήραγγα μέσα στο τούνελ γιατί όταν ολοκληρώθηκε το έργο, η πηγή στις Αγιάδες βρέθηκε σε χαμηλότερο επίπεδο από τη σήραγγα. Έτσι έδωσε μια ελαφρά κλίση και εξασφάλισε την απρόσκοπτη ροή του νερού μέσα στη στοά προς το Πυθαγόρειο. Επιπλέον, κατέστησε εύκολη τη συντήρηση του έργου και την επιδιόρθωση τυχόν ζημιών.



Η πηγή στις Αγιάδες περιελάμβανε μια πέτρινη δεξαμενή που τροφοδοτούσε την πόλη με 400 κυβικά νερού καθημερινά

Ακολουθώντας τα χνάρια του Ηρόδοτου, ο Γάλλος αρχαιολόγος Victor Guerin ανακάλυψε το 1853 τα πρώτα 400 μέτρα του Ορύγματος

Για περίπου 10 χρόνια, δύο πληρώματα από χτίστες άνοιγαν τη σήραγγα με βαριοπούλες, σφήνες και καλέμια. Σε αυτό το διάστημα ο Ευπαλίνος κλήθηκε να αντιμετωπίσει πολλές δυσκολίες που ανέκυψαν κατά την κατασκευή. Σημαντικότερη ήταν η αστάθεια των πετρωμάτων που συνάντησε σε κάποια σημεία της σήραγγας. Όμως, είχε προνοήσει ότι μπορεί να συναντήσει τέτοιο πρόβλημα και είχε υπολογίσει να δώσει κλίση στη διαδρομή του ενός κλάδου με τέτοιο τρόπο που θα ήταν μαθηματικά βέβαιο ότι θα συναντούσε κάποια στιγμή τον άλλο κλάδο.

Ο νότιος κλάδος πήρε κλίση 17 μοιρών προς τα δεξιά και στη συνέχεια έστριψε αριστερά κατά 21 μοίρες και συνάντησε τον βόρειο κλάδο, σχεδόν χωρίς καμία απόκλιση.

Μια ακόμη επιτυχία της εφαρμοσμένης γεωμετρίας από τον Ευπαλίνο, ήταν η τριγωνική διάνοιξη της βόρειας σήραγγας προκειμένου να αποφευχθεί η υποχώρηση του εδάφους από το νερό και επιπλέον, να υπάρχει βάθος ώστε να κατασκευαστεί η επένδυση της στοάς.

Το Ευπαλίνειο όρυγμα χρησιμοποιήθηκε για 1.100 χρόνιας έως τον 7ο αιώνα μ.Χ, όταν κατά τη Βυζαντινή περίοδο οι Σάμιοι έβρισκαν καταφύγιο στις στοές του.

Η αρχή της τήρησης των αναλογιών που εισήγαγε ο Ευπαλίνος επιστρατεύτηκε την περίοδο της Αναγέννησης και ακολουθείται και σήμερα στην κατασκευή των σηράγγων.

Μέσα στη σήραγγα ο Ευπαλίνος έγραψε τη λέξη «παράδεiγμα», που σημαίνει υπόδειγμα. Ο αρχιτέκτονας αποδείχθηκε απολύτως ακριβής στους υπολογισμούς του

Παρακολουθείστε το βίντεο που περιγράφει την κατασκευή του Ευπαλίνειου Ορύγματος και επιμελήθηκε ο ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ, Θεοδόσης Τάσιος

πηγή

Στο Ευπαλίνειο Όρυγμα μέχρι τέλους Ιουνίου θα υπάρχει δωρεάν είσοδο, προκειμένου να γίνει εκτίμηση του περιβαλλοντικού φορτίου των επισκεπτών στο μνημείο και να επισημανθούν ενδεχόμενες ανάγκες βελτίωσης και αναπροσαρμογής των συνθηκών, των κανονισμών και της οργάνωσης. 

Θα υπάρχουν οι τρεις παρακάτω δυνατότητες επίσκεψης του Μνημείου: 

Ωράριο Επίσκεψης 

α. Διαδρομή 1: διάρκεια (με επιστροφή) 00:20΄. Συνοδευόμενες ομάδες μέχρι 20 ατόμων τις παρακάτω ώρες: 08:30, 08:40, 09:00, 09:20, 09:40, 10:00, 10:20, 10:40, 11:00, 11:20, 11:40, 12:00, 12:20, 12:40, 13:00, 13:20, 13:40, 14:00, 14:20, 14:40 

β. Διαδρομή 2: διάρκεια (με επιστροφή) 00:40΄. Η ημερομηνία και η ώρα επίσκεψης πρέπει κλείνεται τηλεφωνικά στο τηλ. 22730 62 813. Συνοδευόμενες ομάδες μέχρι 15 επισκεπτών. Ώρες επίσκεψης: 08:30, 09:20, 10:20, 11:20, 12:20, 13:20, 14:20 

γ. Διαδρομή 3: διάρκεια 1 ώρα χωρίς επιστροφή. Συνοδευόμενες ομάδες μέχρι 10 ατόμων Η ημερομηνία και η ώρα επίσκεψης πρέπει κλείνεται τηλεφωνικά στο τηλέφωνο 22730 62 813. Οι επισκέψεις θα γίνονται εναλλάξ από το Νότιο και το Βόρειο στόμιο όπως παρακάτω: 08:30 από το Νότιο Στόμιο 09:20 από το Βόρειο Στόμιο 10:20 από το Νότιο Στόμιο 11:20 από το Βόρειο Στόμιο 12:20 από το Νότιο Στόμιο 13:20 από το Βόρειο Στόμιο

Σημαντικές Επισημάνσεις 

α. Αναμφίβολα το Ευπαλίνειο Όρυγμα, το κεντρικό τμήμα του αρχαίου υδραγωγείου, είναι ένα αξιοθαύμαστο τεχνικό έργο και η επίσκεψή του είναι μια μοναδική εμπειρία. Όμως οι επισκέπτες θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι: 

Tο Όρυγμα είναι κλειστή σήραγγα μήκους 1036 μ. Οι μέσες διαστάσεις του είναι 1,80 μ. ύψος και 1,80 μ. πλάτος, αλλά σε κάποια τμήματα το ύψος είναι μόλις 1,50 μ. και το πλάτος μόλις 0,42 μ. Σε κάποια τμήματα το βραχώδες, ανώμαλο δάπεδο είναι υγρό και ολισθηρό και σε ορισμένες περιοχές στάζει νερό από την οροφή. Στο εσωτερικό του ορύγματος η θερμοκρασία είναι 16,5 – 16,7°C (βαθμούς Κελσίου) και η υγρασία 85 – 97%. 

Η επίσκεψη των πρώτων 185 μ. του Ορύγματος (Διαδρομή 1) είναι σχετικά εύκολη, όμως για να μπει κανείς πρέπει να κατέβει μια στενή σκάλα με ψηλά σκαλοπάτια και να περάσει ένα στενό διάδρομο μήκους 17 μ., ύψους 1,55 μ. και πλάτους 0,50 μ. Η επίσκεψη σ’ αυτό το τμήμα διαρκεί περίπου 00:20΄. Οι επισκέπτες που μετά τα παραπάνω αποφασίζουν να επισκεφθούν το Όρυγμα, εισέρχονται με απολύτως δική τους ευθύνη. Σε περίπτωση ατυχήματος το Ελληνικό Δημόσιο δεν θα φέρει καμιά ευθύνη. 

β. Οι επισκέπτες δεν μπορούν να κρατούν ογκώδεις τσάντες ή σακίδια τα οποία πρέπει θα αφήνουν στην είσοδο του Ορύγματος 

γ. οι επισκέπτες πρέπει να φορούν προστατευτικό κράνος, το οποίο θα παρέχεται στην είσοδο, και ίσια, αντιολισθητικά, κατά προτίμηση κλειστά παπούτσια. Θα πρέπει να είναι στο χώρο 00:10΄ πριν από την ώρα επίσκεψης προκειμένου να τους δοθούν κράνη και σκουφάκια μιας χρήσεως. 

δ. Προς το παρόν, και σύμφωνα με το σχετικό, δεν επιτρέπεται η είσοδος σε παιδιά κάτω των 14 ετών, ενώ νέοι 14-18 ετών πρέπει να συνοδεύονται από υπεύθυνο ενήλικα. 

ε. «Σε περίπτωση οργανωμένων ομάδων, που συνοδεύονται από ξεναγό, η ενημέρωση για την ιστορία του μνημείου θα πρέπει να γίνεται έξω από το Μνημείο. Στο εσωτερικό του Μνημείου η ξενάγηση θα περιορίζεται στην επισήμανση σημείων που αξίζουν, ή χρήζουν προσοχής» 

στ. Για λόγους προστασίας των γραπτών επιγραφών δεν επιτρέπεται η φωτογράφιση με φλας 

πηγή