Φάλαινες ανάμεσα σε Χίο- Σάμο- Ικαρία

«Στην πρόσφατη ερευνητική αποστολή μας στο Αιγαίο, καταγράψαμε 27 διαφορετικές φάλαινες φυσητήρες! Ακόμα και ξένοι βιολόγοι και κινηματογραφιστές του ΒΒC που μας συνόδευαν ενθουσιάστηκαν. Έχουν γυρίσει όλα τα σημεία του πλανήτη, έλεγαν, αλλά ποτέ δεν μπορούσαν να φανταστούν πως στα όρια της Ευρώπης θα έβλεπαν ένα τέτοιο μοναδικό θέαμα...».

Επί τρεις μήνες, κάλυψαν απόσταση μεγαλύτερη των 2.000 ναυτικών μιλίων, στο Βόρειο, Κεντρικό και Ανατολικό Αιγαίο. Ερευνητές του Ινστιτούτου Θαλάσσιας και Περιβαλλοντικής Έρευνας Αιγαίου «Αρχιπέλαγος», βάλθηκαν να καταγράψουν τη συχνότητα εμφάνισης της φάλαινας φυσητήρας (Ρhyseter macrocephalus) στα ελληνικά νερά. Από κοινού με συναδέλφους τους από Πανεπιστήμια του εξωτερικού, μελέτησαν, ώς και τα τέλη Νοεμβρίου, τη συμπεριφορά των σπάνιων αυτών θηλαστικών.

«Σε συνέχεια προηγούμενων ερευνών μας, αυτήν τη φορά πιο οργανωμένα και συστηματικά, με τρία διαφορετικά σκάφη, επιχειρήσαμε να απεικονίσουμε τη μεταναστευτική κίνηση των φαλαινών.

Στην πράξη, διαπιστώσαμε ότι όντως τους φθινοπωρινούς μήνες η εγχώρια παρουσία τους σε μια τόσο κλειστή θάλασσα είναι αυξημένη. Κινούνται διαρκώς πάνω στα μεγάλα ρήγματα, δηλαδή κυρίως ανάμεσα σε Χίο- Σάμο- Ικαρία, την ώρα που άλλες ομάδες τους ξεκινούν από τη θαλάσσια περιοχή του Αγίου Όρους, στη Χαλκιδική, και καταλήγουν νοτιότερα.

Παρατηρήσαμε, επίσης, πως μπορούν να μείνουν έως κι έναν μήνα στην ίδια περιοχή, ανάλογα με τα εξασφαλισμένα αποθέματα της τροφής τους- καλαμάρια έως και έντεκα κιλών το ένα κι άλλα ψάρια. Οι μητέρες, μάλιστα, δεν αποχωρίζονται με τίποτα τα μικρά τους, αντίθετα οι μεγάλοι αρσενικοί προτιμούν να πλέουν αυτόνομα...», λέει στα «ΝΕΑ» ο διευθυντής του «Αρχιπελάγους» κ. Θοδωρής Τσιμπίδης. «Η διεθνής βιβλιογραφία εμφανίζει τα ζώα αυτά να ζουν σε βάθη από 500-2.000 μέτρα. Εμείς, ωστόσο, τα συναντήσαμε ακόμα πιο έξω, να βουτούν συνεχώς στα 250 μέτρα, γεγονός πρωτοφανές!».

ΜΕ ΚΑΜΕΡΕΣ μέσα κι έξω από το νερό, ειδικές φωτογραφικές μηχανές κι εξοπλισμό, οι ερευνητές ταυτοποίησαν ένα προς ένα τα τετ α τετ τους με τους φυσητήρες. Έφτασαν έως και τα δέκα μέτρα δίπλα τους, στις συνολικά 49 προσεγγίσεις τους. «Ο εντοπισμός τους ήταν πολύ δύσκολος: μιλάμε για μια μεγάλη γεωγραφική περιοχή, άρα έπρεπε να απλωθούμε ταυτόχρονα με τα σκάφη μας, ώστε να καταφέρουμε να τους απαθανατίσουμε.

Επιπλέον, πρόκειται για είδος που βγαίνει μόλις για δέκα λεπτά κάθε φορά στην επιφάνεια, απαιτήθηκε έτσι συνδυαστική και συγκροτημένη προσπάθεια από μέρους μας. Ωστόσο, τα διαφορετικά σημάδια στο σώμα κάθε μιας φάλαινας, μας επέτρεψαν τη λεγόμενη ατομική φωτοταυτοποίησή τους. Παράλληλα, κάναμε και ακουστική καταγραφή τους: αποτυπώσαμε, δηλαδή, τα ηχητικά σήματα που εκπέμπουν, προκειμένου να επεξεργαστούμε τους ήχους επικοινωνίας τους και να καταλάβουμε περισσότερο τον τρόπο δράσης τους», περιγράφει η υδροβιολόγος κ. Αναστασία Μήλιου, συντονίστρια επιστημονικής έρευνας και δράσεων προστασίας στο «Αρχιπέλαγος». Η ίδια σπεύδει να καταρρίψει την κοινή αντίληψη που εμφανίζει τα τεράστια αυτά θηλαστικά ως δήθεν απειλή για τον άνθρωπο.

«Σε καμία περίπτωση δεν του έχουν επιτεθεί. Απεναντίας, ο ανθρώπινος παράγοντας βάζει σε κίνδυνο τους πληθυσμούς τους. Από τη μια είναι η ρύπανση των ελληνικών θαλασσών, με τη συγκέντρωση τοξικών χημικών ουσιών στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Από την άλλη, είναι τα σόναρ του Πολεμικού Ναυτικού και της Αεροπορίας, που αποδεικνύονται εξίσου καταστρεπτικά για τους φυσητήρες. Το ίδιο, τέλος, και τα μεγάλα πλοία στα οποία κατά καιρούς προσκρούουν, όποτε βγαίνουν έξω, για να ανασάνουν», εξηγεί. «Σε άλλες χώρες φροντίζουν για την προστασία ανάλογων κητωδών».


Nea /29-12-09
Πέτρος Στεφανής
pstefanis@dolnet.gr