Οι διαιρέσεις, ωστόσο, στην Τουρκία είναι τόσο πολλές, βαθιές και πολύπλοκες, ώστε η άσκηση της εξουσίας είναι μια πολύ λεπτή υπόθεση. Κάτι το οποίο στην τρέχουσα κρίση (που άρχισε από την απόφαση της κυβέρνησης να οικοδομήσει ένα πάρκο στο Ταξίμ) διέφυγε από τον ικανότατο αλλά υπερόπτη, όπως αποδεικνύεται, Ερντογάν.
Με μια σειρά αποφάσεων το τελευταίο διάστημα ο Ερντογάν φάνηκε να δοκιμάζει το όριο της εξουσίας του:
- Πέρασε νόμο που ρυθμίζει πολύ αυστηρά την πώληση αλκοόλ σε μια χώρα όπου η μέση κατανάλωση είναι υποδεκαπλάσια του παγκόσμιου μέσου όρου και χλεύασε τους θεμελιωτές του τουρκικού κράτους Κεμάλ και Ινονού αποκαλώντας τους, έμμεσα αλλά σαφέστατα, «μεθύστακες» μέσα στο Κοινοβούλιο.
- «Βάφτισε» την τρίτη γέφυρα που θεμελιώθηκε στον Βόσπορο με το όνομα του Σελίμ Α’, σφαγέα των Αλεβιτών.
- Απαγόρευσε το... φιλί στο μετρό της Πόλης.
- Πυροδότησε την τρέχουσα εξέγερση με την προκλητική απόφαση της ανακατασκευής ενός μεγάλου οθωμανικού στρατοπέδου στην πλατεία Ταξίμ, το οποίο θα λειτουργεί ως εμπορικό κέντρο - σύμβολο της νεο-οθωμανικής ισχύος.
Το στρατόπεδο αυτό καταργήθηκε και ισοπεδώθηκε από τους κεμαλιστές τα πρώτα χρόνια μετά την ίδρυση του νεοτουρκικού κράτους και θεωρείται ότι έχει ιδιαίτερη συμβολική βαρύτητα. (Σαν να λέμε, τηρουμένων των αναλογιών, να κάνουμε εμείς το Σκοπευτήριο της Καισαριανής... εμπορικό κέντρο).
Όλα αυτά φαντάζουν ίσως μικρής σημασίας ζητήματα (και ίσως να είναι) για να προκαλέσουν τόσο μεγάλες κινητοποιήσεις και να πυροδοτήσουν την οργή τεράστιου τμήματος (όχι όμως της πλειονότητας) της τουρκικής κοινωνίας.
Οι αφορμές (δηλαδή οι προκλητικές αποφάσεις της κυβέρνησης Ερντογάν) παίρνουν τη σωστή διάστασή τους αν κατανοήσει κάποιος ότι η Τουρκία δεν είναι ένα πράγμα:
- Είναι η Τουρκία των Τούρκων (80%).
- Είναι η Τουρκία των Κούρδων (20%).
Εκτός από αυτή την εθνοτική διαίρεση, υπάρχει και άλλη, ακόμη βαθύτερη, καθώς από αυτό το 80% των Τούρκων:
- Οι Σουνίτες είναι 75%.
- Και οι Αλεβίτες 20%.
Οι Αλεβίτες πρέπει να έχουμε κατά νου ότι είναι το προοδευτικό (με τα δικά μας δυτικά μάτια) κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας. Είναι το τμήμα του πληθυσμού που επί παντοκρατορίας του κεμαλικού κατεστημένου... διοικούσε κι έδερνε αφήνοντας στην απ’ έξω τους «θρησκόληπτους» της Ανατολίας – τη συντριπτική πλειονότητα του τουρκικού πληθυσμού –, τους οποίους ο Ερντογάν και το κόμμα του έφεραν στο επίκεντρο και πλησιέστερα στο... βάζο με το μέλι.
«Αιώνια» διαίρεση
Δεδομένων τούτων και πριν υποκύψουμε σε εύκολους μανιχαϊκούς πειρασμούς περί «καλών εξεγερμένων» και «κακών ισλαμιστών», προσπαθώντας να δούμε τι ακριβώς συμβαίνει στην Τουρκία σήμερα, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μια σειρά πράγματα, ξεκινώντας από το βασικό: η βασική πολιτική - ιδεολογική διαίρεση στην Τουρκία παραμένει ίδια, όπως ακριβώς δημιουργήθηκε πριν από ογδόντα τόσα χρόνια.
- Ούτε ο Κεμάλ κατόρθωσε να πετύχει την ενσωμάτωση του συνόλου του τουρκικού πληθυσμού στον
βίαιο εκσυγχρονισμό του κράτους.
- Ούτε ο Ερντογάν φαίνεται ότιμπορεί να καταφέρει να επαναφέρει τους «δυτικόστροφους» κεμαλιστές στα πατροπαράδοτα οθωμανικά δεδομένα.
Κατά τα λοιπά, προκειμένου να παρακολουθήσουμε με τη δέουσα προσοχή τις εξελίξεις στη γειτονική χώρα, καθότι – δυστυχώς – μας αφορούν άμεσα, καλό είναι να έχουμε υπόψη ότι:
1Η αποκαλούμενη (συντριπτική) πλειονότητα (ειδικά στο εσωτερικό της χώρας) παραμένει υπέρ της κυβέρνησης και του Ερντογάν.
2 Οι «εξεγερμένοι» δεν συναπαρτίζουν μια δομημένη και συμπαγή αντιπολίτευση, αλλά συνθέτουν ένα μωσαϊκό που περιλαμβάνει στοιχεία της μεσαίας (κεμαλικής) τάξης, της κοσμικής οικονομικής - πνευματικής ελίτ, της (εναπομείνασας) Αριστεράς, αλλά ακόμη και τμήματα από το ίδιο το κόμμα του Ερντογάν, που πιστεύουν ότι ο ηγέτης τους «απογειώθηκε» από την (υπεροπτική) δύναμή του.
3Ο στρατός, το πρώην ισχυρό και μοναδικό κέντρο εξουσίας στην Τουρκία, μπορεί να έχει ξεδοντιαστεί από τον Ερντογάν τα τελευταία χρόνια, αλλά ποτέ δεν ξέρει κανείς τι μπορεί να πυροδοτήσει μια παρατεταμένη κοινωνική αναταραχή.
4Σταθεροί – μέχρι πριν από λίγο καιρό – υποστηρικτές του Ερντογάν στον χώρο των media, όπως η εφημερίδα «Yeni Sagak», καταδίκασε τα έργα στο Ταξίμ και συντάχθηκε με τους διαδηλωτές. Το ίδιο έκανε και η εφημερίδα «Zaman», η οποία ελέγχεται από οπαδούς του μετριοπαθούς ισλαμικού κινήματος Gulen. Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι το κίνημα γύρω από τον μετριοπαθή ισλαμιστή ηγέτη Γκιουλέν (ζει χρόνια στις ΗΠΑ) ήταν η βάση πάνω στην οποία πάτησε ο Ερντογάν για να θεμελιώσει την πολιτική του εξουσία.
Συμπέρασμα: Σε μια εποχή που ολόκληρη η περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου αναδιατάσσεται, η αναταραχή στην Τουρκία έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς η εν λόγω χώρα εμφανιζόταν πολιτικά σταθερότατη, οικονομικά απογειωμένη και έτοιμη να αναλάβει τον ευρύτερο ρόλο μιας περιφερειακής υπερδύναμης. Αποδεικνύεται ωστόσο, ακόμη μια φορά, σωστή η παροιμία που λέει ότι «τα μεταξωτά βρακιά θέλουν επιδέξιους κώλους» ή, με άλλα λόγια, η διεκδίκηση «μεριδίων» στη διεθνή σκακιέρα, που επιδιώκει η διακυβέρνηση Ερντογάν, προϋποθέτει ότι δεν έχει τον δικό της κώλο... εκτεθειμένο. Όπως όμως αποδεικνύεται, τον έχει...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου