Το σχέδιο του Υπουργείου Παιδείας για το νέο Λύκειο

Νέα προγράμματα σπουδών κι ένα σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αποσυνδεδεμένο από το σχολείο έρχονται να καταργήσουν το Λύκειο με τη μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα.

Το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας φέρνει τέσσερις ανατροπές, πάνω στις οποίες χτίζεται το «Νέο Λύκειο», την αυλαία του οποίου θα ανοίξει τον Σεπτέμβριο του 2011 η Α' Τάξη (μαθητές σήμερα της Γ' Γυμνασίου).

Το σχέδιο του «Νέου Λυκείου», που παρουσιάζει το «Εθνος της Κυριακής», βρίσκεται στο τελικό στάδιο της επεξεργασίας του.
Εντός του μηνός ολοκληρώνονται οι συναντήσεις των ιθυνόντων του υπ. Παιδείας, τόσο με τις επιστημονικές ενώσεις των καθηγητών ανά μάθημα όσο και με τους υπευθύνους των σχολών ΑΕΙ-ΤΕΙ, για τη συμφωνία στα προαπαιτούμενα μαθήματα ανά κατεύθυνση (στο νέο σύστημα εισαγωγής οι σχολές θα είναι αυτές που θα βάζουν τα μαθήματα και τους συντελεστές τους).

Η Α' Λυκείου θα είναι η «ομαλή μετάβαση» στο νέο πρόγραμμα σπουδών, η Β' Λυκείου θα είναι το πρώτο σκαλί για το πανεπιστήμιο με την καθιέρωση των κατευθύνσεων σπουδών (Θεωρητική - Θετική - Τεχνολογική) και η Γ' Τάξη θα είναι η πλήρης εξειδίκευση και η οριστική στροφή του υποψηφίου προς τη σχολή που θα σπουδάσει.
Στη Γ' Λυκείου τα μαθήματα θα είναι προσαρμοσμένα προς τα ΑΕΙ-ΤΕΙ και μόνο με αποτέλεσμα, όπως μας λένε στελέχη του υπουργείου Παιδείας, να πάψει να υφίσταται η ανάγκη του φροντιστηρίου.
Θα είναι τέτοια η εξειδίκευση και η μείωση της περιττής ύλης, που οι υποψήφιοι θα επικεντρώνονται αποκλειστικά και μόνο στην κατεύθυνση σπουδών που έχουν επιλέξει.

Οι στόχοι

Η Α' Λυκείου, δηλαδή, θα είναι τάξη προσανατολισμού για τους μαθητές, ενώ στη Β' και τη Γ' Λυκείου ο μαθητής θα επιλέγει υποχρεωτικά κύκλο σπουδών. Το «Νέο Λύκειο» θα βασιστεί στο τρίπτυχο: λίγα μαθήματα, δραστικός περιορισμός της «περιττής» γενικής παιδείας και εξειδίκευση ανά κύκλο μαθημάτων.

Το σίγουρο είναι ότι οδεύουμε σε μια ιδιαίτερα αναβαθμισμένη και ισχυρή Γ' Λυκείου με κύκλους μαθημάτων, από τους οποίους θα επιλέγουν οι μαθητές τον κύκλο που θα τους οδηγήσει στη σχολή της αρεσκείας τους.

Καινοτομίες συνιστούν τόσο η ένταξη στο πρόγραμμα μαθημάτων του Σχεδίου Ερευνας (τρεις ώρες την εβδομάδα), που θα βαθμολογείται και στις τρεις τάξεις του Λυκείου (στη Γ' Τάξη, μάλιστα, θα αποτελέσει και κριτήριο εισαγωγής στο πανεπιστήμιο), όσο και το «άνοιγμα του φακέλου του μαθητή» με τις επιδόσεις του και στα τρία χρόνια φοίτησης.

Φιλοδοξία του υπ. Παιδείας είναι οι μελλοντικές γενιές των μαθητών που θα φτάνουν στον προθάλαμο του Λυκείου: α) να έχουν πάρει το κρατικό πιστοποιητικό γλωσσομάθειας τουλάχιστον σε μία ξένη γλώσσα μέχρι και τη Γ' Γυμνασίου και β) να έχουν αποκτήσει μια ευρύτατη δυνατότητα χρήσης της τεχνολογίας των υπολογιστών και του ψηφιακού σχολείου.

Στόχοι του «Νέου Λυκείου», όπως μας λένε πηγές τόσο του υπ. Παιδείας όσο και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, είναι: η ολοκληρωμένη επικοινωνία στη μητρική γλώσσα, η ελευθερία επιλογής γνωστικών αντικειμένων από ομάδες μαθημάτων, η εισαγωγή της τέχνης και του πολιτισμού στο Πρόγραμμα Σπουδών, η καθιέρωση του θεσμού της δραστηριότητας, η καθιέρωση του θεσμού της ερευνητικής εργασίας, η ένταξη των νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία καθώς και η αξιολόγηση όλου του παραγόμενου διδακτικού και ερευνητικού έργου των μαθητών.

ΟΙ 4 ΡΙΖΙΚΕΣ ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ

Το νομοσχέδιο του υπ. Παιδείας για το «Νέο Λύκειο» φέρνει τέσσερις ριζικές ανατροπές:
1. Καθιερώνεται για πρώτη φορά η Εργασία (αντίστοιχη της Πτυχιακής για την τριτοβάθμια εκπαίδευση), που θα βαθμολογείται από ειδική επιτροπή και θα βαρύνει στην εισαγωγή του υποψηφίου σε ΑΕΙ-ΤΕΙ.
2. Δημιουργείται από την Α' μέχρι και τη Γ' Τάξη ο ατομικός φάκελος του μαθητή (portfolio), που θα παρακολουθεί τη βαθμολογική εξέλιξή του.
3. Δημιουργούνται 4, απολύτως εξειδικευμένες σε επιστημονικό αντικείμενο, κατευθύνσεις σπουδών στη Γ' Λυκείου και λιγοστεύουν δραματικά τα περιττά μαθήματα.
4. Αυξάνονται οι ώρες διδασκαλίας της Ελληνικής Γλώσσας - Λογοτεχνίας, των Αρχαίων και των Μαθηματικών, αλλάζουν περιεχόμενο η Ιστορία και τα Θρησκευτικά και συνεχίζουν να ανήκουν στον βασικό κορμό των μαθημάτων.

ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΑΝΑ ΤΑΞΗ
Ο βασικός κορμός και οι κατευθύνσεις

Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Οι μαθητές που φέτος τελειώνουν το Γυμνάσιο, θα είναι οι πρώτοι που τον ερχόμενο Σεπτέμβριο θα «δοκιμάσουν» το Νέο Λύκειο, που οδηγεί στο νέο σύστημα εισαγωγής σε ΑΕΙ-ΤΕΙ. Η Α' τάξη θα έχει καινούργιο αναλυτικό και ωρολόγιο Πρόγραμμα μαθημάτων, αλλά θα παραμείνει «γέφυρα» μεταξύ γυμνασίου-λυκείου. Τα Θρησκευτικά και η Ιστορία θα γίνουν «πιο μοντέρνα» και σύγχρονα και θα παραμείνουν στον βασικό κορμό των μαθημάτων γενικής παιδείας. Ο βασικός κορμός μαθημάτων: Αρχαία, Νέα-Λογοτεχνία, Ελληνική Γλώσσα, Ιστορία, Θρησκευτικά, Μαθηματικά, Φυσική-Χημεία.
Μαθήματα Επιλογής: Θα επιλέγονται από κύκλους επιστημών, όπως οι ανθρωπιστικές επιστήμες, η ενότητα Τέχνη-Πολιτισμός, Δραστηριότητα, Ερευνητική Εργασία.

Β' ΛΥΚΕΙΟΥ
Δημιουργούνται τρεις βασικές κατευθύνσεις:
1. Οι Θεωρητικές σπουδές (κύρια μαθήματα+επιλογής), 2. Οι θετικές σπουδές, 3. Οι τεχνολογικές σπουδές

Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ
Στις τρεις βασικές κατευθύνσεις της Β' τάξης εισάγονται εξειδικεύσεις ανάλογα με το επιστημονικό αντικείμενο της σχολής που θέλει να εισαχθεί ο μαθητής: Δημιουργούνται κύκλοι σπουδών. Οι μαθητές σε όλους τους κύκλους διδάσκονται οπωσδήποτε Ελληνική Γλώσσα, Νέα Ελληνικά, Αρχαία και Μαθηματικά, αλλά με διαφορετική «βαρύτητα» ανά κύκλο σπουδών (Για παράδειγμα: Στις ανθρωπιστικές σπουδές τα Αρχαία διδάσκονται πολύ πιο εξειδικευμένα από ό,τι θα διδάσκονται στον κύκλο των τεχνολογικών σπουδών).
Το πρόγραμμα γίνεται πολύ «σφιχτό». Σ' αυτή την τάξη ο μαθητής πρέπει να έχει αποσαφηνίσει ποια επιστήμη τον ενδιαφέρει και τι ακριβώς θέλει να σπουδάσει: α. Ανθρωπιστικές επιστήμες, β. Κοινωνικές επιστήμες, γ. Θετικές επιστήμες, δ. Επιστήμες Τεχνολογίας.

Σφίγγει ο κλοιός σε Β' και Γ'
Τα μαθήματα, κριτήριο για την επιλογή σχολής

Κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στις τάξεις Β' και Γ' λυκείου οι μαθητές θα παρακολουθούν υποχρεωτικά μαθήματα, μαθήματα επιλογής και δραστηριότητες, με βάση τα οποία θα οδηγούνται στην ομάδα σχολών της επιλογής τους. Ο υποψήφιος ουσιαστικά θα είναι αναγκασμένος να επιλέγει τα μαθήματα που θα είναι συ?βατά με τη σχολή ή το πανεπιστήμιο που τον ενδιαφέρει.

Η αξιολόγηση

Η αξιολόγηση στο νέο λύκειο διαπερνά όλη την εκπαιδευτική διαδικασία. Τα αποτελέσματα της εργασίας των μαθητών σε κάθε μάθημα και σε κάθε δραστηριότητα μέσα στο σχολείο αξιολογούνται και δημιουργείται φάκελος (portfolio) μαθητή, ο οποίος τον ακολουθεί μέχρι και την αποφοίτησή του.
Οι σχολές θα καθορίσουν συντελεστές βαρύτητας στα μαθήματα (για παράδειγμα, ένας υποψήφιος που ενδιαφέρεται για τη Φιλοσοφική Σχολή θα έχει ως μάθημα αυξημένης βαρύτητας τα Αρχαία Ελληνικά, ενώ ένας υποψήφιος που ενδιαφέρεται για τη Σχολή Θετικών Επιστημών, τα Μαθηματικά, τη Φυσική, τη Χημεία).
Βασική ακαδημαϊκή μονάδα πλέον στο πανεπιστήμιο θα είναι η σχολή, που θα έχει την ευθύνη για τα προγράμματα σπουδών που προσφέρει, θα απονέμει πτυχία, και μπορεί να αποτελείται από εξειδικεύσεις με συγγενή επιστημονικά πεδία.
Η σχολή έχει την ευθύνη για την ανάπτυξη του ενιαίου προγράμματος σπουδών του πρώτου ακαδημαϊκού έτους (απαιτήσεις, κατανομή της ύλης σε γενικής διδασκαλίας μαθήματα).

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ 3 ΤΑΞΕΙΣ
Ερευνητική εργασία, τέχνη - πολιτισμός και ο θεσμός της δραστηριότητας

Ηκαθιέρωση του θεσμού της ερευνητικής εργασίας αποτελεί μια καινοτομία για το λύκειο. Η ερευνητική εργασία είναι ενταγμένη στα προγράμματα σπουδών και στις τρεις τάξεις του λυκείου, και κατά την υλοποίησή της θα ακολουθείται συγκεκριμένη διαδικασία, βασισμένη σε επιστημονικά δεδομένα. Τα θέματά της θα επιλέγονται από κύκλους επιστημών (ανθρωπιστικές-κοινωνικές επιστήμες, τέχνη-πολιτισμός, επιστήμες-τεχνολογία). Η εργασία επιλέγεται, όπως και ο υπεύθυνος καθηγητής-σύμβουλος, από τον μαθητή στην αρχή του σχολικού έτους, και εκπονείται καθ' όλη τη διάρκεια της χρονιάς ή στα δύο τετράμηνα.
Μετά την ολοκλήρωσή της, ο μαθητής την παρουσιάζει δημόσια στην τάξη του ή σε επιτροπή και αξιολογείται για αυτό. Η αξιολόγηση της εργασίας έχει την ίδια βαρύτητα με την αξιολόγηση των άλλων μαθημάτων και στο τέλος μπαίνει στον φάκελό του και τον ακολουθεί ως το τέλος του λυκείου.

• Καθιερώνεται για πρώτη φορά στο λύκειο η δημιουργική ενασχόληση με την τέχνη και τον πολιτισμό. Η τέχνη και ο πολιτισμός εντάσσονται οργανικά στο ωρολόγιο πρόγραμμα του νέου λυκείου, γι' αυτό δημιουργείται ζώνη τέχνης και πολιτισμού, στην οποία αφιερώνεται ικανός αριθμός διδακτικού χρόνου.

Ο μαθητής θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ένα είδος τέχνης (εικαστικά, μουσική, θέατρο, κινηματογράφο) που ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντά του. Το μάθημα θα περιλαμβάνει το θεωρητικό μέρος αλλά και το πρακτικό-βιωματικό (παρακολούθηση κινηματογραφικών και μουσικών παραστάσεων, διοργάνωση θεατρικών παραστάσεων κα στα σχολεία, επισκέψεις σε εικαστικούς χώρους). Το μάθημα θα ελέγχεται και θα αξιολογείται ισότιμα με όλα τα άλλα.

• Ο θεσμός της δραστηριότητας έχει ομοιότητες με τα ισχύοντα Προγράμματα Αγωγής Υγείας καθώς και τα Περιβαλλοντικά Προγράμματα που σήμερα είναι προαιρετικά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και γίνονται εκτός των ωρών διδασκαλίας σε περιορισμένο αριθμό. Η θετική εμπειρία από αυτές τις δράσεις στο λύκειο, αλλά και η διεθνής εμπειρία παρέχουν τη βεβαιότητα ότι η ένταξη δραστηριοτήτων κοινωνικού και περιβαλλοντικού χαρακτήρα οργανικά στο πρόγραμμα σπουδών θα τονώσει τη σχολική ζωή και θα συνδέσει τη σχολική κοινότητα με την ευρύτερη κοινότητα.

ΒΙΒΙΑΝ ΜΠΕΝΕΚΟΥ
bibian@pegasus.gr