«Η μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό» της ψυχολόγου Μαρίνας Κόντζηλα

Το νηπιαγωγείο είναι ο πρώτος χώρος κοινωνικοποίησης και αγωγής του παιδιού και ταυτόχρονα η χρονική περίοδος κατά την οποία το νήπιο απομακρύνεται από την ασφάλεια και τη σιγουριά του οικογενειακού περιβάλλοντος και του δίνεται η ευκαιρία να κάνει τα πρώτα του εκπαιδευτικά βήματα και να αποκτήσει μια σειρά ικανοτήτων και δεξιοτήτων,  που είναι απαραίτητες για την ομαλή μετάβασή του στο δημοτικό. Για όλους τους παραπάνω λόγους λοιπόν το νηπιαγωγείο μπορούμε να πούμε πως διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή του παιδιού.

Ας δούμε αρχικά τι ακριβώς σημαίνει ο όρος μετάβαση. Μετάβαση είναι το «πέρασμα» από μια γνωστή κατάσταση σε μια άλλη, άγνωστη σε μας και μπορεί να αφορά σε διάφορους τομείς της ζωής μας, όπως π.χ. είναι η μετάβαση από την προσχολική στη σχολική ηλικία, η μετάβαση από τις Πανεπιστημιακές σπουδές στον εργασιακό χώρο, η μετάβαση από την παιδική στην εφηβική ηλικία, μια μετακόμιση σε άλλη πόλη, η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος κ.τ.λ.

Η μετάβαση σε οποιαδήποτε φάση εμπεριέχει μια σειρά αλλαγών οι οποίες επηρεάζουν το συνολικό φάσμα της ατομικής και κοινωνικής ζωής.Οι κυριότερες αλλαγές που καλούνται τα παιδιά να αντιμετωπίσουν κατά την εισαγωγή τους στο δημοτικό σχολείο είναι οι ακόλουθες:

• Οι μεγαλύτερες απαιτήσεις για ατομική εργασία.
• Ο αυξημένος αριθμός των μαθητών μέσα στην τάξη.
• Το διαφοροποιημένο πρόγραμμα και περιεχόμενο διδασκαλίας.
• Ο διαφορετικός τρόπος προσέγγισης και επιβράβευσης των μαθητών από τον εκπαιδευτικό.
• Η μείωση της εξατομικευμένης βοήθειας από τον δάσκαλο.
• Η αύξηση του χρονικού διαστήματος παραμονής τους μέσα στην τάξη.
• Οι αλλαγές στις προσδοκίες των γονέων και στο βαθμό που εμπλέκονται στην καθημερινότητα των παιδιών.

Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία η δυσχέρεια των παιδιών να προσαρμοστούν στις αλλαγές κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στο δημοτικό, μπορεί να επηρεάσει μακροπρόθεσμα την περαιτέρω ακαδημαϊκή τους εξέλιξη, την κοινωνικοποίησή τους αλλά και τη διαμόρφωση βασικών γνωρισμάτων της προσωπικότητάς τους.

Καθοριστικό ρόλο στην ομαλή μετάβαση του παιδιού θα παίξει η σχολική του ετοιμότητα, δηλαδή το να εξετάσουμε κατά πόσο έχει κατακτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες και ικανότητες που θα το βοηθήσουν να ενταχθεί ομαλά στην Α’ Δημοτικού. Ένα παιδί όταν ολοκληρώσει τη φοίτησή του στο νηπιαγωγείο θα πρέπει να έχει αναπτύξει σε ικανοποιητικό επίπεδο ορισμένες προγραφικές, προαναγνωστικές και προμαθηματικές δεξιότητες. Συγκεκριμένα θα πρέπει να είναι σε θέση να κάνει τα ακόλουθα:

• Να μετρά και να αναγνωρίζει τους αριθμούς μέχρι το δέκα.
• Να έχει σαφή πλευρίωση (εάν θα γράφει δηλαδή με το δεξί ή το αριστερό χέρι).
• Να έχει καθαρή άρθρωση.
• Να ζητά αυτό που θέλει.
• Να δίνει βασικές πληροφορίες για καθημερινά θέματα.
• Να έχει λύσει το θέμα της τουαλέτας και να είναι σε θέση να αυτοεξυπηρετείται.
• Να αναγνωρίζει και να ονομάζει τα βασικά σχήματα (κύκλο, τετράγωνο, ορθογώνιο, τρίγωνο).
• Να κρατά με λειτουργική λαβή το μολύβι.
• Να χρωματίζει εντός περιγράμματος.
• Να συνεργάζεται με τα συνομήλικα παιδιά χωρίς δυσκολίες.
• Να κάθεται στη σωστή θέση στην καρέκλα.
• Να κατανοεί και να εκτελεί προφορικές οδηγίες ενός ή δύο σκελών.
• Να υπακούει σε βασικούς κανόνες εντός και εκτός της τάξης.
• Να μπορεί να αφηγηθεί το αγαπημένο του παραμύθι.
• Να αναγνωρίζει το όνομά του όταν το βλέπει γραμμένο κάπου.
• Να κατανοεί και να χρησιμοποιεί σε περιγραφές τις προμαθηματικές έννοιες (χαμηλό-ψηλό, πλατύ-στενό, μακρύ-κοντό, κ.λ.π.).

Ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές προς τους γονείς προκειμένου να στηρίξουν το παιδί σε αυτή την κρίσιμη εξελικτική φάση της ζωής του είναι οι παρακάτω:

• Οι γονείς θα πρέπει να απαντούν σε όλες τις απορίες και τα ερωτηματικά του παιδιού σχετικά με το τι θα πρέπει να περιμένει στο δημοτικό ανεπηρέαστοι από τις δικές τους σκέψεις και συναισθήματα. Άλλωστε η άγνοια πάντα γεννά μεγαλύτερο φόβο.
• Ιδιαίτερα βοηθητικό είναι να πραγματοποιήσουν μια επίσκεψη στο χώρο του σχολείου όπου πρόκειται να φοιτήσει το παιδί για να του δώσουν την ευκαιρία να γνωρίσει και να εξοικειωθεί με το νέο περιβάλλον.
• Εάν είναι εφικτό καλό είναι να γνωρίσουν στο παιδί τα σημαντικά πρόσωπα με τα οποία θα συναναστρέφεται στο σχολείο, δηλαδή το δάσκαλο ή τη δασκάλα και το διευθυντή του σχολείου.
• Εάν δεν είναι σίγουροι πως το παιδί έχει κατακτήσει σε επαρκή βαθμό τις δεξιότητες που προαναφέρθηκαν, καλό είναι να ζητήσουν τη γνώμη ενός ειδικού που θα αξιολογήσει το παιδί και θα τους κατευθύνει αντίστοιχα.
• Οι γονείς θα πρέπει να φροντίσουν να βρουν και να διαμορφώσουν πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς έναν ήρεμο χώρο στο σπίτι όπου θα μελετά το παιδί, μακριά από την τηλεόραση, μικρότερα αδέρφια και οποιοδήποτε άλλο ερέθισμα που μπορεί να του αποσπά την προσοχή και να το δυσκολεύει να συγκεντρωθεί.
• Οι γονείς είναι σημαντικό να προσπαθήσουν να μετριάσουν το δικό τους άγχος έτσι ώστε να μη το μεταδίδουν στο παιδί.
• Καλό είναι να μιλήσουν στο παιδί με ενθουσιασμό για το νέο σχολικό περιβάλλον (π.χ. θα γνωρίσεις νέους φίλους, θα μάθεις πολύ όμορφα και ενδιαφέροντα πράγματα κ.ά).

Ως γονείς δεν πρέπει να ξεχνούν πως σε κάθε αλλαγή χρειάζεται χρόνος,υπομονή, επιμονή, στήριξη, κατανόηση, ενίσχυση, θετική στάση και αισιοδοξία. Άλλωστε όταν το παιδί μεγαλώνει σε ένα ενθαρρυντικό και θετικό περιβάλλον, ολοκληρώνει πιο εύκολα τους στόχους του, έχει καλύτερη σχολική επίδοση, προχωρά με πιο σταθερά βήματα, προσπαθεί περισσότερο, δε ματαιώνεται και δεν απογοητεύεται με την αποτυχία , πιστεύει πιο πολύ στον εαυτό του και στις δυνατότητές του και αναπτύσσει υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις.

πηγή