Μια αποκαλυπτική συνέντευξη στην Κωστούλα ΤωμαδάκηΜπορεί άραγε ένα βιβλίο δημοσιογραφικής έρευνας να σκαρφαλώσει στην κορυφή των best seller;
Οι εξαιρετικοί δημοσιογράφοι και ερευνητές, Αθανάσιος Έλλις και Μιχάλης Ιγνατίου κέρδισαν το προσωπικό στοίχημα καταφέρνοντας να πάρουν στα χέρια τους τα αμερικανικά έγγραφα και να φέρουν στο φως το `θερμό`` επεισόδιο κρίσης στα Ίμια.
Το βιβλίο ``Ιμια: τα απόρρητα έγγραφα των Αμερικανών``, εκδόσεις Λιβάνη, κέρδισε το αναγνωστικό κοινό ίσως γιατί τα Ίμια σφράγισαν το υποσυνείδητο των Ελλήνων, αφού συνιστούσαν την πρώτη έμπρακτη αμφισβήτηση ελληνικής εδαφικής κυριαρχίας.
Το πώς φτάσαμε στα όρια του πολέμου, ποιοι δημιούργησαν την κρίση, ποιος ήταν ο ρόλος των ΜΜΕ, είναι μερικά ερωτήματα στα οποία θα μας απαντήσει ο διακεκριμένος δημοσιογράφος Μιχάλης Ιγνατίου.
1. Πόσο δύσκολο ήταν να πάρετε στα χέρια σας τα απόρρητα τηλεγραφήματα των Αμερικανών για την κρίση στα Ίμια, κύριε Ιγνατίου;
Ηταν δύσκολο. Υπήρχαν στιγμές που η αποτυχία ήταν απόλυτη. Ομως, είχαμε υπομονή και επιμονή. Μερικές φορές σκέφτομαι –σαν το θεμα να μην αφορούσε εμένα και τον Θανάση τον Ελλις- πως μόνο παλαβοί θα ξεκινούσαν αυτή την έρευνα. Εμείς καταφέραμε το ακατόρθωτο θα έλεγα, και είμαστε πολύ υπερήφανοι για την ερευνητική μας εργασία. Αρχίσαμε και δεν κοιτάξαμε ξανά πίσω. Είχαμε καλούς συνεργάτες που μας βοήθησαν, αλλά το πλέον σημαντικό ήταν ότι γνωρίζαμε τί ζητούσαμε και πως να το βρούμε. Τα έγγραφα τα κερδίσαμε. Δεν μας τα χάρισε κανείς. Πρέπει να σας πω ότι κερδίσαμε την συντριπτική πλειοψηφία των εγγράφων επί κυβέρνησης Μπους και ότι η καθυστέρηση στην ανεύρεση μερικών εγγράφων οφείλεται στη σημερινή κυβέρνηση. Παραδόξως, τώρα τα πράγματα έγιναν πιό δύσκολα για τους ερευνητές.
2. Φτάσαμε στα όρια του πολέμου εκείνο το βράδυ;
Εκφράζω την προσωπική μου γνώμη μετά την έρευνα και έχοντας υπόψιν και έγγραφα τα οποία δεν μπορούσαμε να δημοσιεύσουμε διότι παραμένουν χαρακτηρισμένα ως απόρρητα. Ναι, φτάσαμε πολύ κοντά σε πολεμική σύγκρουση, η οποία αποσοβήθηκε χάρις στη μεσολάβηση του Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ. Γνωρίζω ότι πολλοί Ελληνες δεν συμφωνούν μαζί μου. Ομως, εγώ δεν έχω αμφιβολία γι’ αυτό που σας λέω. Αυτό είναι από τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας μας. Είμαι κάθετα αντίθετος με την αμερικανική εξωτερική και αμυντική πολιτική, πιστεύω ότι είναι άδικη και μονόπλευρη. Ως Έλληνας από την Κύπρο, έχω και ένα λόγο παραπάνω να μην είμαι θιασώτης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Την ίδια στιγμή πρέπει να πω πως την κρίσιμη ώρα για την Ελλάδα, δεν λειτούργησε αρνητικά. Βέβαια, σταματώντας τον πόλεμο ο κ. Χόλμπρουκ εξυπηρέτησε πρώτιστα τα συμφέροντα της Αμερικής και της Ατλαντικής Συμμαχίας. Καλώς ή κακώς η νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ κινδύνευσε αλλά δεν διαλύθηκε.
3. Ποιοί δημιούργησαν την κρίση κατά την εκτίμηση σας, κύριε Ιγνατίου;
Είναι η ερώτηση του ...εκατομμυρίου! Φέρουμε μεγάλη ευθύνη οι δημοσιογράφοι. ‘Η αν θες όσοι δημοσιογράφοι, Τούρκοι και Ελληνες, ρίξανε λάδι στη φωτιά. Πρόσφεραν κάκιστη υπηρεσία στις πατρίδες τους και στη δημοσιογραφία. Η κατάσταση έγινε χειρότερη όταν ανέλαβαν τα ηνία οι πολιτικοί και οι στρατιωτικοί, οι οποίοι έδρσαν υπό καθεστώς καχυποψίας. Τα υπόλοιπα ήρθαν μόνα τους. Θα ήθελα να μου επιτρέψεις να πω ότι όσοι είμασταν ανταποκριτές στην Ουάσιγκτον και τη Νέα Υόρκη, καλύψαμε με ψυχραιμία τις εξελίξεις, αντί λάδι ρίχναμε νερό στη φωτιά και μεταδίδαμε με περισσή προσοχή τις πληροφορίες που είχαμε. Στο βιβλίο γράφουμε ότι οι Ελληνες ανταποκριτές είχαμε ενημερωθεί από πρώτο χέρι σχεδόν για όλα όσα συνέβαιναν εκείνο το βράδυ. Ο κ. Χόλμπρουκ θεωρούσε τότε –το ίδιο πιστεύει και τώρα- πως ο ενημερωμένος δημοσιογράφος είναι πιό υπεύθυνος. Και έχει δίκιο.
4. Όταν εκείνη τη νύχτα άρχισαν οι διαπραγματεύσεις, η Ελλάδα είχε υπεροχή στην περιοχή. Πώς καθ’οδόν χάθηκε το πλεονέκτημα της χώρας μας ;
Ακούσαμε πολλές θεωρίες αλλά αποφύγαμε να τις υιοθετήσουμε. Μετά την έρευνα μας πιστεύω πως ο αναγνώστης θα καταλήξει στα συμπεράσματα του. Εμείς κάνουμε καταγραφή των πληροφοριών και δεν παίρνουμε θέση. Είναι η πλέον κρίσιμη στιγμή της κρίσης. Νομίζω πως πρέπει να αφήσουμε τον ιστορικό να αποφασίσει. Οντως, η Ελλάδα είχε πλεονέκτημα. Είχε πλοία γύρω από τα Ιμια, είχε στρατιώτες και σημαία πάνω στα Ιμια. Η Τουρκία διέθετε μόνο πλοία. Βρέθηκε την ώρα της διαπραγμάτευσης να διαθέτει και στρατιώτες και σημαία. Η διαπραγμάτευση πήρε άλλη τροπή. Στο βιβλίο παρουσιάζουμε το πλεονέκτημα με ποδοσφαιρικούς όρους. Από 3-1 το σκόρ έγινε 3-3. Ηταν μία επιλογή συνειδητή να το κάνουμε αυτό. Στο μυαλό μου έχω καθαρή εικόνα. Αλλά πλέον μετρά μόνο η θέση του ιστορικού. Κανενός άλλου. Οι δημοσιογράφοι δεν είμαστε ιστορικοί, ούτε μπορούμε να γίνουμε.
5. Πώς ήταν η ατμόσφαιρα στο πρωθυπουργικό γραφείο, πώς εξελίχθηκε η σύσκεψη ;
Επικρατούσε χάος κυριαρχούσε ο ερασιτεχνισμός και οι σπασμωδικές ενέργειες. Οταν ολοκληρώσαμε την μελέτη των εγγράφων και των πληροφοριών που συλλέξαμε με πολύ κόπο, είπα στον συνάδελφο Θανάση Ελλις: Ευτυχώς που δεν έγινε πόλεμος. Δεν ήξερε η δεξιά τί ποιούσε η αριστερά. Εκανε ο καθένας ότι ήθελε, αν και σε αρκετές περιπτώσεις κάθονταν αμίλητοι και έβλεπε ο ένας τον άλλο χωρίς να μιλάνε. Λίγο πολύ τα ίδια συνέβαιναν και στην Τουρκία. Αυτοί τουλάχιστον ήξεραν τι ήθελαν. Αδραξαν την ευκαιρία να «γκριζάρουν» τα Ιμια.
6. Ποιος κάλεσε τους Αμερικάνους το μοιραίο βράδυ, κύριε Ιγνατίου;
Οι Αμερικανοί δεν δέχονται συζήτηση για το θέμα αυτό. Μας κάλεσαν και τους σώσαμε, είναι η θέση τους. Αυτό καταγράφεται με ακρίβεια και στα έγγραφα. Δημοσιεύουμε ένα έγγραφο του τότε υπουργού Εξωτερικών Γουόρεν Κρίστοφερ ο οποίος με θυμωμένο ύφος γράφει στους πρεσβευτές του στην Αθήνα και την Αγκυρα να ζητήσουν από τους πρωθυπουργούς των δύο χωρών να μην διαστρεβλώνουν τα γεγονότα. Οταν συζητήσαμε το θέμα με αξιωματούχους των ΗΠΑ, της Ελλάδας και της Τουρκίας, αντιληφθήκαμε πως ο κ. Κρίστοφερ είχε δίκιο να διαμαρτύρεται. Η Αθήνα και η Αγκυρα επεδίωξαν την μεσολάβηση. Και όταν δυσκόλεψαν τα πράγματα ανακουφίστηκαν γιά το γεγονός ότι οι Αμερικανοί είχαν βοηθήσει στην αποκλιμάκωση.
7. ``Οι άνεμοι θα καταστρέψουν τη σημαία``. Το σχόλιο σας;
Οι άνεμοι δεν κατέστρεψαν τελικά τη σημαία. Οι Ελληνες στρατιώτες αποχώρησαν μαζί με τη σημαία όπως πρόβλεπε η συμφωνία του κ. Χόλμπρουκ με την Αθήνα και την Αγκυρα. Πρέπει να ομολογήσω ότι δεν πίστεψα τον κ. Λυμπέρη όταν δήλωσε ότι ο κ. Πάγκαλος του είπε να ανακοινώσουν ότι την σημαία την πήραν οι άνεμοι. Οταν διαβάσαμε το κείμενο του εγγράφου, δεν είχαμε καμία αμφιβολία για το τί ακριβώς ειπώθηκε εκείνο το μοιραίο βράδι.
8. Αρκετοί επιρρίπτουν ευθύνες για την κρίση στα Ίμια στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη;
Οπως σας είπα και παραπάνω, είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι τα ΜΜΕ φέρουν τεράστια ευθύνη για την κρίση. Ελειπε η απαιτούμενη ψυχραιμία και μερικοί συνάδελφοι δεν στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων. Σκεφτόμενος όλα όσα συνέβησαν πριν ξεκινήσει η κρίση και μετά την έρευνα και την μελέτη των εγγράφων και των πληροφοριών που έχουμε σήμερα ενώπιον μας, πιστεύω πως οι δημοσιογράφοι πρέπει να ζητήσουμε συγνώμη. Μερικοί συνάδελφοι, Ελληνες και Τούρκοι, πρόσφεραν κάκιστες υπηρεσίες στην δημοσιογραφία και την πατρίδα. Δεν έχουμε δικαίωμα να ... αντικαθιστούμε τους εκλεγμένους αντιπροσώπους των χωρών μας.
9. Δεκαπέντε σχεδόν χρόνια μετά την κρίση των Ιμίων, έχουν βελτιωθεί οι σχέσεις των δύο χωρών;
Δυστυχώς οι σχέσεις είναι σε τέλμα. Δεν έχει αλλάξει τίποτα. Η επιθετικότητα της Τουρκίας αυξήθηκε και ελπίζω ότι δεν θα γίνει κάποιο λάθος λόγω των συνεχών παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου. Η προκλητικότητα των Τούρκων δεν έχει προηγούμενο. Εχετε φανταστεί εάν ένας Ελληνας πιλότος χάσει την ψυχραιμία του. Είναι άνθρωποι και αυτοί. Μερικές φορές απορώ πως αντέχουν. Οι Τούρκοι δεν θα σταματήσουν να προκαλούν ποτέ. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα πρέπει να υποχωρήσει και να τους δώσει τα απαράδεκτα που απαιτούν. Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να συνεχίσει την πολιτική της καλής γειτονίας αλλά να γίνει επιθετική στον διπλωματικό τομέα, ειδικά στον τομέα της ενημέρωσης. Να στραφεί προς τους Ευρωπαίους και να σταματήσει να περιμένει δικαίωση ειδικά στο θέμα του Αιγαίου από τους Αμερικανούς. Δυστυχώς, δεν θα αλλάξουν την σημερινή τους στάση –είναι στάση Ποντίου Πιλάτου- και δεν θα μας υποστηρίξουν ακόμα και αν γνωρίζουν πως η Ελλάδα έχει όλο το δίκιο με το μέρος της.
10. Στην ταινία ``the informant`` ο πληροφοριοδότης είναι ένας συνηθισμένος, καθημερινός άνθρωπος, ο γείτονας της διπλανής πόρτας. Αν είσαστε εσείς ο σεναριογράφος πώς θα τον περιγράφατε;
Καμία δημοσιογραφική έρευνα δεν κατέληξε θετικά χωρίς τον “informant”. Είμαστε πολύ υπερήφανοι για την δική μας έρευνα διότι παίξαμε με «ανοικτά χαρτιά». Δεν θα ακούσετε από εμάς ότι κατεβήκαμε σε σκοτεινά υπόγεια, ούτε ότι συναντήσαμε κάποιον “informant” στο μετρό της Ουάσιγκτον. Μας λείπει η φαντασία. Χρησιμοποιήσαμε τους αμερικανούς νόμους με ακρίβεια, διότι καθήσαμε κάτω και τους μελετήσαμε. Ναι, έχουν «παράθυρα» οι νόμοι. Ναι, το αμερικανικό σύστημα είναι πολύ διαφορετικό από των άλλων χωρών. Πιστεύω ότι δεν έχει καμία άλλη χώρα τέτοιους νόμους, που επιτρέπουν στον ερευνητή να απαιτεί, να κερδίζει και να υπάρχει σεβασμός για τη νίκη του. Ενας συνάδελφος μου είπε πως πιστεύει ότι οι Αμερικανοί μας έδωσαν τα έγγραφα. Κάνει λάθος. Προσπάθησαν να μην τα κερδίσουμε. Αυτή είναι η αλήθεια. Και όταν τα κερδίσαμε ήταν τόσο έντιμοι ώστε μας έβγαλαν το καπέλο. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς και να μην κάνουμε τα παλλικάρια. Στην διάρκεια χάσαμε πολλές φορές. Και δεχθήκαμε με αξιοπρέπεια την ήττα μας. Αλλά τα έγγραφα αποδεικνύουν ότι γελάσαμε τελευταίοι.
11. Αφιερώνετε το βιβλίο στους γονείς σας. Τι τους χρωστάτε;
Ολα. Τους χρωστώ τα πάντα. Στερήθηκαν για να μεγαλώσουν εμένα και τα αδέλφια μου. Φρόντισαν να μην μας λείπουν τα απαιτούμενα. Είχαν πολλή αξιοπρέπεια. Νομίζω πως πρέπει να είμασταν από τις ελάχιστες οικογένειες στην Κύπρο που ζούσαν σε ενοικιαζόμενο σπίτι. Ομως, αυτό δεν μας χάλασε καθόλου. Μας έδωσαν πολλή αγάπη, μας έμαθαν το μείζον αγαθό της προσφοράς. Τα λίγα που είχαν μας τα μοίρασαν δίκαια. Εφυγαν ευχαριστημένοι και με το κεφάλι ψηλά.
12. Αγαπημένες γωνιές που ξαναγυρίζετε, κύριε Ιγνατίου;
Βιβλιοθήκες. Οπου βρω βιβλιοθήκη μπαίνω μέσα. Η τελευταία ήταν στο Αργοστόλι. Εμεινα άφωνος με την οργάνωσή και την μεθοδικότητά των υπευθύνων της βιβλιοθήκης. Τους ευχαριστώ για την πολύτιμη βοήθεια που μου έδωσαν. Οταν ζούσαν οι γονείς μου επέστρεφα πάντα στο χωριό μου, στην Αναφωτία της Κύπρου. Απολάμβανα τις ιστορίες του πατέρα μου. Από κάποια στιγμή και μετά άλλαξαν οι ρόλοι. Απαιτούσε να του λέω εγώ ιστορίες. Μου έκανε εντύπωση ότι είχε εκατοντάδες απορίες... Χρωστούμε με την Dody μία επιστροφή στον Περίβολα. Από τότε που πέθανε η Νάντια δεν επέστρεψα. Επιστρέφω πάντα στην Αίγινα, όπου νοιώθω την ανάγκη να λέω ένα ευχαριστώ για όλα τα καλά που απέκτησα. Επιστρέφω πάντα στο «βασίλειό» της Ουάσιγκτον –είναι ένας χώρος 30 περίπου τετραγωνικών που χωρά ένα κρεββάτι και χιλιάδες έγγραφα. Και πάμε συχνά με τη Dody στη Βοστώνη για πολύωρες συζητήσεις με τον Ανδρέα μας. Σπουδάζει εκεί σκηνοθεσία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου