Ο δάσκαλος που δίδαξε δημοκρατία. Η απεργία πείνας του Γιάννη Βαγενά το 1975

Μια πρόχειρη τέντα στημένη ανάμεσα σε δυο μουριές. Στη σκιά της, καθισμένος σ’ ένα ξύλινο σκαμνάκι ένας δάσκαλος. Το προαύλιο του 19ου δημοτικού σχολείου Νίκαιας είναι γεμάτο από κόσμο. Αρχές καλοκαιριού, η σχολική χρονιά βαδίζει προς το τέλος της. Γύρω από το δάσκαλο οι μαθητές του, κάποιοι από τους συναδέλφους του, όλος ο συνοικισμός. Ο δάσκαλος του σχολείου, Γιάννης Βαγενάς, μόλις έχει ξεκινήσει μια απεργία πείνας που μέλλει να γραφτεί στην ιστορία των αγώνων του λαού μας για δημοκρατία.

Ο «Μπινόκλης»

Μερικά χρόνια πριν, στα χωριά της ορεινής Γορτυνίας, ο «Μπινόκλης» και η συμμορία που οργάνωσε από αντικοινωνικά και εγκληματικά στοιχεία, έχουν γίνει ο φόβος και τρόμος κάθε αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης, κάθε κομμουνιστή, κάθε απλού δημοκρατικού ανθρώπου. Όντας μέλος της οργάνωσης «Χ» του Γρίβα, και με πλούσια τρομοκρατική δράση στην περιοχή των Πετραλώνων στην Αθήνα, μετά την απελευθέρωση, βρίσκεται στη γενέτειρά του, συνεχίζοντας το «έργο» του: ανακριτής και βασανιστής των αγωνιστών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) καθώς και κάθε χωρικού που δεν υποστηρίζει τη δράση του.

Τα χρόνια περνούν και η χούντα προάγει τον Ευάγγελο Τσιατά («Μπινόκλης» ήταν το παρατσούκλι του…) σε επιθεωρητή εκπαίδευσης, χωρίς εξετάσεις, αριστίνδην για τις …υπηρεσίες που προσέφερε στην πατρίδα. Όταν επισκέφτηκε το 19ο δημοτικό σχολείο Νίκαιας, ήταν πρόεδρος της Ένωσης Επιθεωρητών. Η μέχρι τότε δημοκρατική δράση του δάσκαλου Βαγενά, αποτελούσε αγκάθι για τις υπηρεσίες του υπουργείου Παιδείας. Ο επιθεωρητής ανέλαβε να «ανακουφίσει» το καθεστώς των συνταγματαρχών από το ενοχλητικό αυτό «αγκάθι».

«Ήρθε ο επιθεωρητής να μας εξετάσει. Ο κύριός μας του μίλαγε, μα αυτός δεν έδινε σημασία. Μας έλεγε τα ίδια που ακούγαμε από τον Παττακό. Ο κύριος επέμενε και ο επιθεωρητής του φώναξε οργισμένα: -Έβγα έξω! Ο κ. Διευθυντής του σχολείου, μας απείλησε με αποβολή όταν φωνάζαμε πως θέλουμε το δάσκαλό μας» λένε οι μικροί μαθητές με ένα στόμα.

Ο Γιάννης Βαγενάς είναι συνδικαλιστής, στέλεχος της Διδασκαλικής Ανανεωτικής Συνδικαλιστικής Κίνησης (ΔΑΣΚ). Έκανε μεγάλο αγώνα για την κάθαρση στη Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας (ΔΟΕ). Ήταν ο μόνος δάσκαλος που έκανε αποχή από το μάθημά του, λίγους μήνες πριν, στην πρώτη επέτειο του Πολυτεχνείου, το 1974. Οι «αρμόδιοι διοικητικοί παράγοντες» τον τιμώρησαν δίνοντας εντολή να του κρατηθούν δυο μεροκάματα από το μισθό του. Αποτελεί μόνιμο στόχο των χουντικών που προσπαθούν να τον εξοντώσουν επαγγελματικά και ηθικά. Έτσι, στέλνουν τον επιθεωρητή Τσιατά, να τον ταπεινώσει. Λογάριαζαν όμως χωρίς τον ξενοδόχο!

«Με διώκουν γιατί είμαι συνδικαλιστής!»

Αφηγείται ο δάσκαλος Βαγενάς: «Αυτοί που έκαναν ρεβεράτζες και υμνολογούσαν τους χουντικούς δικτάτορες για να ανέβουν ψηλά, παραγκωνίζοντας συναδέλφους τους, με προκάλεσαν. Ο κ. Τσιατάς ήρθε προκατειλημμένος να με ταπεινώσει. Ενώ υπάρχει διαταγή από το υπουργείο Παιδείας να μη γίνεται επιθεώρηση παρά μόνο σε νέους δασκάλους, που έχουν ανάγκη έκθεσης και ενώ ισχυριζόταν ότι ήρθε για επίσκεψη, κάλεσε στον πίνακα ένα μαθητή και του έδωσε ένα πρόβλημα αριθμητικής. Σε διαμαρτυρία μου γιατί κάνει επιθεώρηση, αυτός άρχισε να με προσβάλει. Αναγκάστηκα να αποχωρήσω από την αίθουσα.

Επέστρεψα μετά λίγα λεπτά και βρήκα μέσα το διευθυντή του σχολείου. Στην παράκλησή μου προς τον κ. Τσιατά να πάμε στο γραφείο να συζητήσουμε, δεν μου έδωσε σημασία και αφού επέμενα, φώναξε οργισμένα μπροστά στους μαθητές μου να βγω έξω. Το ίδιο και ο διευθυντής. Ζήτησα τότε έγγραφο της αποπομπής μου. Οι μαθητές στο μεταξύ επενέβηκαν και άρχισαν να διαμαρτύρονται. Με ταπείνωσαν και προκειμένου να κάνω κάτι που δεν μου επιτρέπουν οι αρχές μου, αναγκάστηκα να φύγω. Οι μαθητές με ακολούθησαν, παρά τις απειλές του διευθυντή πως δεν θα τους έδινε απολυτήρια.

Ο επιθεωρητής στο γραφείο με απειλούσε αλλά μετά από ένα τηλεφώνημα που είχε, μου ζήτησε συμβιβασμό. Η ΔΟΕ κατάγγειλε το επεισόδιο στο υπουργείο και ζήτησε ευθύνες. Οι ανακρίσεις που έγιναν ήταν προκατειλημμένες σε βάρος μου αφού τις έκανε ο Επιθεωρητής μέσης εκπαίδευσης κ. Μπενάτσος, που εκλέχτηκε επί χούντας. Από το γραφείο του καλούσε τους δασκάλους και τους ορμήνευε τι να καταθέσουν. Οι περισσότεροι δάσκαλοι του σχολείου μου δεν κλήθηκαν να καταθέσουν. Ούτε φυσικά εγώ και οι μαθητές μου. Έβγαλαν την απόφασή τους χωρίς καν να έχω απολογηθεί. Με διώκουν γιατί είμαι συνδικαλιστής!».

Απεργία πείνας
 

Την επόμενη μέρα, Τρίτη 10 Ιούνη 1975, το υπουργείο Παιδείας κοινοποιεί ένα έγγραφο στο δάσκαλο, το οποίο υπογράφει ο διορισμένος από τη χούντα Γενικός Επιθεωρητής Εκπαίδευσης Δουγαλής, πως τίθεται σε διαθεσιμότητα. Ο Βαγενάς διαμαρτύρεται και ζητά την ανάκληση της απόφασης. Ο Ριζοσπάστης μια μέρα μετά, γράφει:

«Απεργία πείνας κήρυξε χτες στο 19ο σχολείο Νίκαιας ο δάσκαλος Γιάννης Βαγενάς, συνδικαλιστής της ΔΑΣΚ, μόλις του ανακοινώθηκε η διαταγή του υπουργείου Παιδείας που τον θέτει σε διαθεσιμότητα. Φαίνεται πως το υπουργείο Παιδείας εγκαταλείπει πια τη θέση της ευμενούς ανοχής και της σιωπηρής συγκάλυψης που κράτησε ως τώρα απέναντι στους χουντικούς που κινούνται στο χώρο της παιδείας και προχωρεί σε απροκάλυπτη αντεπίθεση κατά των δημοκρατικών δασκάλων, που μετά την αποπομπή των χουντικών και την αποκατάσταση της δημοκρατικής ομαλότητας στην ΔΟΕ, αξιώνουν την κάθαρση και τον εκδημοκρατισμό και στον εποπτικό χώρο που ελέγχεται ακόμα από τους χουντικούς. Στις ενέργειές του αυτές το υπουργείο χρησιμοποιεί σαν όργανό του την Ένωση των Επιθεωρητών.»

Μόλις έγινε γνωστό ότι ο Γ. Βαγενάς κατέβηκε σε απεργία πείνας, η ΔΟΕ επισκέφτηκε το υπουργείο Παιδείας για να καταθέσει το ζήτημα και αργά το βράδυ αντιπροσωπεία της επισκέφτηκε τον ίδιο το δάσκαλο. Την επόμενη μέρα σε ένδειξη συμπαράστασης και αλληλεγγύης προς το συνάδελφό τους, ξεκινούν απεργία πείνας οι δάσκαλοι Αντώνης Φεστερίδης του 4ου δημοτικού σχολείου Σαλαμίνας και Τηλέμαχος Αγγελόπουλος του 1ου δημοτικού σχολείου Σαλαμίνας.

Οι μαθητές δίπλα στο δάσκαλό τους!

Το νέο της απεργίας πείνας εξαπλώνεται γρήγορα σε κάθε γειτονιά της ηρωικής Κοκκινιάς. Εκατοντάδες άνθρωποι τρέχουν στο πλευρό του Βαγενά. Οι μικροί μαθητές ζωγραφίζουν πλακάτ, γράφουν πανό, με βασικό σύνθημά τους: «θέλουμε το δάσκαλό μας». Τα κρεμάνε στα κάγκελα του σχολείου. Του προσφέρουν λουλούδια, κόκκινα τριαντάφυλλα και γαρύφαλλα. Ο δάσκαλος κουρασμένος, χαμογελά, συγκινείται, παίρνει δύναμη να συνεχίσει. Οι γονείς που από την αρχή της απεργίας είναι κοντά στο δάσκαλο των παιδιών τους, του φωνάζουν: «βάστα δάσκαλε!»

«Είναι καλός άνθρωπος και καλός δάσκαλος. Κάποια σκευωρία οργανώθηκε σε βάρος του. Τόσα χρόνια τον έχουμε και τον εκτιμάμε.» λέει ένας.

Κι ένας άλλος συμπληρώνει: «έχω δυο παιδιά που φοιτούν στο σχολείο. Θέλουνε το δάσκαλό τους, κανέναν δε βάζουνε μπροστά του.»

Οι μαθητές μαζεύουν υπογραφές για την επιστροφή του δασκάλου τους στην τάξη. Συγκροτείται η πρώτη διαδήλωση προς το δημαρχείο της πόλης. Αρχίζουν να φτάνουν στο προαύλιο του σχολείου τηλεγραφήματα συμπαράστασης από όλη την Αττική, απ’ όλη την Ελλάδα. Ψηφίσματα από ενώσεις δασκάλων, σωματεία εργαζομένων, μαθητές άλλων σχολείων, φοιτητικούς συλλόγους, αγρότες. Άνθρωποι του πνευματικού κόσμου, καλλιτέχνες, τύπος, δήμαρχοι, εκφράζουν την υποστήριξή τους. Η υπόθεση του μαχητή δάσκαλου που δε σκύβει το κεφάλι στα όργανα της χούντας, που έχουν την εύνοια της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης, παίρνει παλλαϊκό χαρακτήρα.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ) καταθέτει μέσω των βουλευτών του Δημήτρη Γόντικα και Κώστα Κάππου, επερώτηση στη Βουλή:

«Το αίτημα του εκπαιδευτικού κόσμου για κάθαρση, έχει παραπεμφθεί στις καλένδες. Οι ατιμώρητοι επιθεωρητές αναθάρρησαν και άρχισαν τρομακτικό διωγμό κατά των εκπαιδευτικών που δεν μπορούν να ανεχτούν τους υμνητές και τα όργανα της χούντας. Ο χουντικός νόμος 651 χρησιμοποιείται για την εκλογή των επιθεωρητών και των γυμνασιαρχών από τους ίδιους που η στρατιωτική δικτατορία επέβαλε στις καίριες θέσεις του υπουργείου Παιδείας. Γιατί δεν έλαβε κανένα μέτρο σχετικά με την άδικη δίωξη του δάσκαλου Βαγενά, γιατί δεν ανταποκρίθηκε στο αίτημα των εκπαιδευτικών και του λαού για κάθαρση, γιατί ακόμα δεν καταργήθηκε ο χουντικός νόμος 651;»

Για να πάρουν την προκλητική «απάντηση» του υπουργού Παιδείας Ζέπου:

«Υπέρτατον χρέος του σχολείου, των διδασκάλων, των γονέων και της Πολιτείας, είναι να προστατεύσουν την παιδικήν ηλικίαν από οιεσδήποτε πράξεις αυτοδικίας και παρεκλίσεις εκ των έργων τα οποία προσιδιάζουν εις την μαθητιώσαν νεολαίαν».

Προκλήσεις και τραμπουκισμοί

Οι μέρες κυλούν. Εξαντλημένος από την ολοκληρωτική άρνηση τροφής ο Βαγενάς δηλώνει: «δεν πρόκειται να κάνω τον παραμικρό συμβιβασμό.» Η συμπαράσταση του κόσμου δεν μπορεί να περιγραφεί με λόγια. Εκατοντάδες άνθρωποι βρίσκονται μόνιμα συγκεντρωμένοι στο χώρο του σχολείου. Δίπλα στο δάσκαλο μέρα νύχτα, ενώ αυξάνονται οι προκλήσεις από φιλοκυβερνητικούς τραμπούκους. Η οργάνωση «Νέα Τάξη» προχωρά σε απειλητικά τηλεφωνήματα σε γονείς μαθητών. Άλλοι τραμπούκοι «προσεγγίζουν» απειλητικά το δάσκαλο και τους συγκεντρωμένους με προσπάθεια να σπάσουν την απεργία και τη συμπαράσταση του κόσμου.

Μάταια όμως τα σχέδια της κυβέρνησης. Εργάτες, οικοδόμοι, άντρες και γυναίκες κάθε ηλικίας, δημιουργούν μια πιο ισχυρή περιφρούρηση γύρω από τον απεργό πείνας. Τα εργατικά σωματεία αναλαμβάνουν πια ενεργό ρόλο. Οι αστυνομικές δυνάμεις έχουν αποκλείσει την περιοχή, δημιουργώντας έναν ασφυκτικό κλοιό. Η ατμόσφαιρα είναι τεταμένη. Κυκλοφορεί μια φήμη πως θα απαγάγουν το δάσκαλο, θα τον οδηγήσουν στο νοσοκομείο και θα του χορηγήσουν με το ζόρι τροφή. Οι μανάδες των μαθητών, στην πρώτη γραμμή περιφρούρησης, απαντούν στους προκλητικούς χωροφύλακες: «αν τολμάτε χτυπήστε εμάς και τα παιδιά μας!». Οι μαθητές φωνάζουν: «δάσκαλε κρατήσου, πεθαίνουμε μαζί σου!»

Στο μεταξύ, ο υπουργός Παιδείας Ζέπος, κάτω από την πίεση των γεγονότων, αναθέτει στον υφυπουργό Καραπιπέρη, τη διενέργεια διοικητικής ανάκρισης. Ο υφυπουργός, κρατά προκλητικά, στάση υπέρ του επιθεωρητή Τσιατά. Όταν μια επιτροπή μητέρων μαθητών του σχολείου τον επισκέπτεται για να διαμαρτυρηθεί για την υπόθεση, αυτός κάποια στιγμή της συνάντησης τους λέει: «Να πάτε να πλύνετε πιάτα»!

Υπόθεση όλου του λαού
 

Πανελλαδική υπόθεση πια, η απεργία πείνας του δάσκαλου Βαγενά, απασχολεί έντονα την κεντρική πολιτική σκηνή της χώρας. Μετά από την αμέριστη συμπαράσταση που εξέφρασε το ΚΚΕ από την πρώτη μέρα, και τις συνεχείς επισκέψεις στο προαύλιο του σχολείου, βουλευτών και στελεχών του κόμματος, επισκέπτεται το δάσκαλο ο Γενικός Γραμματέας του κόμματος Χαρίλαος Φλωράκης. Συνομιλεί μαζί του, του σφίγγει το χέρι και δηλώνει: «στον ηρωικό και γεμάτο αυτοθυσία αγώνα των δασκάλων εκφράζεται η αμετάκλητη απόφαση του λαού μας να επιβάλει την αποχουντοποίηση και τον εκδημοκρατισμό σε όλους τους τομείς της εθνικής ζωής και ειδικότερα στο ζωτικό τομέα της παιδείας. Το ΚΚΕ διαθέτει όλες τις δυνάμεις του για την επιτυχία αυτού του σκοπού».

Ο ποιητής της Ρωμιοσύνης, Γιάννης Ρίτσος, στέλνει μήνυμα στο Βαγενά και τους άλλους απεργούς: «Σας σφίγγω το χέρι. Έλληνες προχωρείτε!»

Στο υπουργείο Παιδείας, ο υπουργός Ζέππος παραμερίζει τον υφυπουργό Καραπιπέρη, που μεροληπτούσε υπέρ του Επιθεωρητή Τσιατά, και αναθέτει την έρευνα της υπόθεσης στο σύμβουλό του Παγιατάκη. Αυτός εγκαθίσταται αμέσως στο 19ο δημοτικό σχολείο και αρχίζει να παίρνει καταθέσεις από τους μαθητές. Στη συνέχεια καταθέτει ο δάσκαλος και οι άλλοι συνάδελφοί του. Ο υπουργός, πιεσμένος από την κοινή γνώμη, δίνει εντολή στον Παγιατάκη να εκδώσει όσο το δυνατό πιο γρήγορα το πόρισμά του.

Οι επισκέψεις στο δάσκαλο συνεχίζονται. Πολιτικοί, αρχηγοί άλλων κομμάτων, οργανώσεις νεολαίας, βουλευτές, δήμαρχοι, κληρικοί. Οι πορείες στις γειτονιές της Νίκαιας είναι πια καθημερινό φαινόμενο. Πρωτοστατούν σ’ αυτές οι μαθητές του δημοτικού σχολείου, οι μαθητές του Βαγενά. Τα συνθήματα που αντηχούν σ’ όλους τους δρόμους είναι:

«Ψωμί παιδεία ελευθερία!»

«Έξω η χούντα από το σχολείο!»

«Σωστή παιδεία, όχι δουλεία!»

Ο διευθυντής του σχολείου κατά τη διάρκεια μιας πορείας των μαθητών του σχολείου του, όρμησε για να καταστρέψει τα πλακάτ, καταστρέφοντας μόλις ένα, αφού πρόλαβαν και τον απομάκρυναν οι διαδηλωτές. Ο ίδιος διευθυντής «βομβάρδισε» μια πορεία που περνούσε κάτω από το σπίτι του με μπουκάλια γάλα. (!!!) Η ΔΟΕ κηρύσσει 48ωρη απεργία στα σχολεία του νομού Αττικής, στην οποία η συμμετοχή των δασκάλων την πρώτη μέρα αγγίζει το 90 τοις εκατό. Σκέφτεται να συνεχίσει με πανελλήνια απεργία, όμως δεν θα χρειαστεί.

Η νίκη του Βαγενά, νίκη της δημοκρατίας, ο αγώνας συνεχίζεται!

Η απεργία πείνας βρίσκεται στην ένατη μέρα. Η απεργία των δασκάλων στη δεύτερη μέρα της. Το υπουργείο Παιδείας ανακοινώνει πως τελείωσε το έργο της διοικητικής ανάκρισης και ο επικεφαλής της επιτροπής ελέγχου Παγιατάκης, πρότεινε, για να διευκολυνθεί η ανάκριση, την επαναφορά «στην προηγούμενη υπηρεσιακήν κατάστασιν του επιθεωρητή κ. Τσιατά και του δασκάλου κ. Βαγενά.» Στη συνέχεια της ανακοίνωσης αναφέρεται πως το πόρισμα της ανάκρισης θα ανακοινωθεί τις επόμενες μέρες οπότε και θα ληφθούν οι τελικές αποφάσεις.

Αντιπροσωπεία της ΔΟΕ σπεύδει στο δάσκαλο Βαγενά, που η υγεία του έχει αρχίσει να κλονίζεται από την πολυήμερη απεργία πείνας και του ανακοινώνει την απόφαση του υπουργείου. Αυτός, αφού συνομιλήσει με τους συναπεργούς του και το λαό της Κοκκινιάς που κρέμεται κυριολεκτικά από τα χείλη του, αποφασίζει τη λήξη της απεργίας. Οι συγκεντρωμένοι τον σηκώνουν στα χέρια και τον πηγαίνουν μέσα στην αίθουσα της τάξης του. Καταβεβλημένος και φανερά συγκινημένος, απευθύνεται στους συγκεντρωμένους, και μέσω των εκπροσώπων των εφημερίδων, σε όλη την Ελλάδα:

«Είμαι πολύ συγκινημένος και σας παρακαλώ να με συγχωρήσετε αν κάνω κάποιο λάθος. Ευχαριστώ τον δημοκρατικό λαό της Κοκκινιάς για την προσφορά του κατά την διάρκεια της δοκιμασίας μου. Τούτη τη στιγμή που ξαναπατώ τον ιερό χώρο του Σχολείου μου από τον οποίο τόσο άδικα με απομάκρυναν με τις κακές εισηγήσεις των υπηρεσιακών παραγόντων, η σκέψη μου στρέφεται μ’ ευγνωμοσύνη και αγάπη στις χιλιάδες των συναδέλφων που συμπαραστάθηκαν με οποιοδήποτε τρόπο στο δίκαιο αγώνα μου και στους συναδέλφους του λεκανοπεδίου Αττικής που με εντολή της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος κατήλθαν σε 48ωρη απεργία συμπαράστασης και συνετέλεσαν αποφασιστικά στην δικαίωσή μου. Ο αγώνας μου απέβλεπε στην κατοχύρωση του κύρους και της αξιοπρέπειας του δασκάλου και γενικότερα στην κάθαρση στο χώρο της Παιδείας».

Ο Ριζοσπάστης θα γράψει την επόμενη μέρα: «ΔΙΚΑΙΩΣΗ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ!

Ο Βαγενάς δικαιώθηκε! Το γεγονός αποτελεί νίκη των απεργών αγωνιστών δασκάλων του 19ου σχολείου, των συναδέλφων τους και της ΔΟΕ, της ηρωικής Κοκκινιάς, όλου του δημοκρατικού λαού. Σχετική ανακοίνωση εξέδωσε χθες το μεσημέρι το Υπουργείο Παιδείας, ενώ η απεργία πείνας βρισκόταν στην ένατη ημέρα, η απεργία των δασκάλων της Αττικής στο δεύτερο 24ωρο της – με ποσοστό επιτυχίας 90 τοις εκατό- και η συμπαράσταση έπαιρνε πια παλλαϊκές διαστάσεις – με τα εργατικά σωματεία στην πρώτη γραμμή. Ευθύς ως η είδηση έγινε γνωστή στην Κοκκινιά και στο 19ο Δημοτικό Σχολείο, ξέσπασε ένα αληθινό λαϊκό πανηγύρι και οι παράγοντες της πόλης με επικεφαλής τον Δήμαρχο και το Μητροπολίτη έσπευσαν να εγκαταστήσουν τον Βαγενά μέσα στο Δημοτικό Σχολείο. Ιδιαίτερα συγκινημένοι ήταν οι μικροί μαθητές του Βαγενά, που με δάκρυα στα μάτια και μ’ όλη τη δύναμη της φωνής τους επαναλάμβαναν ρυθμικά συνθήματα εμπνευσμένα από τη στιγμή, όπως:

-Κερδίσαμε τον δάσκαλο μας!

Φυσικά, τόνιζαν εκπαιδευτικοί συνδικαλιστικοί κύκλοι, η λύση που δόθηκε στο θέμα του Βαγενά, δεν αποτελεί παρά μια πρώτη νίκη στον μεγάλο αγώνα που συνεχίζεται για την κάθαρση στον μηχανισμό του υπουργείου Παιδείας και στο εποπτικό προσωπικό.

Χαρακτηριστικά ο Βαγενάς σε δήλωση του τόνισε μεταξύ των άλλων: «Εγώ βέβαια γύρισα στη θέση μου μα και η χούντα μένει σε θέσεις κλειδιά. Πρέπει ν’ αρχίσει έντονος και καθολικός αγώνας για το ξήλωμά της».

Την Πέμπτη, 8 Δεκέμβρη 2012, έφυγε από κοντά μας, ο αγαπητός φίλος, συνάδελφος και συναγωνιστής, Γιάννης Βαγεννάς .